Geçtiğimiz Eylül ayında Prof. Dr. Sevil Atasoy’un “bilgisayar olan her konutta keskin nişancı yetişebilir” söylemi gündem olmuş, Atasoy’un bu söylemi bir fazlaca oyuncu tarafınca eleştirilmişti. Jack Thompson’ı andıran bu açıklama, günümüzde hala faydaları ve ziyanları hakkında genel bir gerçek olmamasına karşın, görüntü oyunlarından azamî faydayı alıp ziyanlarını en az seviyeye çekip, küçük yaşlarındaki çocuklara oyun külçeşidini anlatmaya Dünya’da fazlacatan başlandı.
2000 öncesi ve 2000’li yılların başlarında oyunların insanları daha nefret dolu, öfkeli, sosyofobik, empati mahrumu, fizikî saldırganlıkta artış, şiddet vb. şeylere meylettiği ya da bu çeşit özelliklerin dozunun arttırdığı söylenmekteydi.
Günümüzde hala yapılan birtakım çalışmalarda bunu destekleyen nitelikte sonuçlar çıkmaktadır.
Lakin bu durumun biroldukça farklı sebebi olabilir, Türkiye’de yapılan ve oyun oynamanın bireyleri daha şiddete meyilli yaptığını söyleyen birtakım çalışmalar, bedellendirilen kümelerin yeteri kadar homojen olmamasından kaynaklanıyor olabilir.
Örneğin; sadece bir lisede bulunan tüm öğrencilere anket (ölçek) sunuluyor ve akabinde çıkan sonuç “oyun oynamak şiddet doğurur” üslubunda sunuluyor. çok tabi Türkiye’de gerçek yapılan kimi çalışmaların kararında da oyun oynamakla şiddet içinde olumlu bir sonuç olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur.
2019 yılında Oxford Üniversitesinde çalışan Deher neysel Psikolog Andrew K. Przybylski, yaptığı çalışmada oyun oynamak ile şiddet içinde doğrusal bir bağ olmadığını ortaya çıkartmıştır.
Przybylski bu çalışmasında 14 – 15 yaşında olan 1004 çocuğu inceledi (1). 2021’de yayımlanan ve Sarah M. Coyne ile Laura Stockdale’ın 10 yıldır devam eden bir çalışması kararında, bir daha Aksiyon Görüntü Oyunları oynamanın şiddete meylettiğine dair olan fikirlerin aksini ortaya çıkarttı (2).
Coyne ile Stockdale’ın (2) yaptığı çalışmada, şiddetten bağımsız olarak, depresyon ile aksiyon seviyesinin yüksekliği içinde olumlu bir bağ olduğu ortaya çıkmıştır, bu noktada da uzun mühletler sadece yüksek yoğunlukta aksiyon oyununa maruz kalmak mental sıhhati korumak ismine önerilmemektedir.
İçinde bulunduğumuz yıl içerisinde şiddet ile görüntü oyunun içindeki bağı inceleyen birfazlaca çalışma yapılmıştır (3, 4, 5) ve birçoğu kararında sonuçlar içinde zıtlıklar ortaya çıkmıştır. Oyun oynamanın mental hasarları elbette bulunmaktadır fakat bunlar denetim altına alınabilir ve oyunlardan alınan negatif çıktılar pasifize edilebilir.
Pekala ne yapmalıyız?
Oyun oynamanın bilişsel (hafıza, el – göz uyumu – sorun çözme vb.) müspet sonuçları biliniyorken ve neredeyse milyonlarca insanın görüntü oyunları oynadığı bir periyottayken bunu büsbütün ortadan kaldırmak veya sonlandırmak yerine daha optimist bir deva bulunması gerekmektedir.
Özet olarak, oyun oynamakla şiddete meyilli olma içinde bağ olup olmadığının kesin olmadığı bir periyotta yapılabilecek en âlâ şey oyuncunun öz farkındalığına dikkat etmesi ya da oyuncu ebeveyninin sıradan ölçekte çocuğuyla bağlantıda kalması kâfi olacaktır.
Kaynakça: 1, 2, 3, 4, 5
2000 öncesi ve 2000’li yılların başlarında oyunların insanları daha nefret dolu, öfkeli, sosyofobik, empati mahrumu, fizikî saldırganlıkta artış, şiddet vb. şeylere meylettiği ya da bu çeşit özelliklerin dozunun arttırdığı söylenmekteydi.
Günümüzde hala yapılan birtakım çalışmalarda bunu destekleyen nitelikte sonuçlar çıkmaktadır.
Lakin bu durumun biroldukça farklı sebebi olabilir, Türkiye’de yapılan ve oyun oynamanın bireyleri daha şiddete meyilli yaptığını söyleyen birtakım çalışmalar, bedellendirilen kümelerin yeteri kadar homojen olmamasından kaynaklanıyor olabilir.
Örneğin; sadece bir lisede bulunan tüm öğrencilere anket (ölçek) sunuluyor ve akabinde çıkan sonuç “oyun oynamak şiddet doğurur” üslubunda sunuluyor. çok tabi Türkiye’de gerçek yapılan kimi çalışmaların kararında da oyun oynamakla şiddet içinde olumlu bir sonuç olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur.
2019 yılında Oxford Üniversitesinde çalışan Deher neysel Psikolog Andrew K. Przybylski, yaptığı çalışmada oyun oynamak ile şiddet içinde doğrusal bir bağ olmadığını ortaya çıkartmıştır.
Przybylski bu çalışmasında 14 – 15 yaşında olan 1004 çocuğu inceledi (1). 2021’de yayımlanan ve Sarah M. Coyne ile Laura Stockdale’ın 10 yıldır devam eden bir çalışması kararında, bir daha Aksiyon Görüntü Oyunları oynamanın şiddete meylettiğine dair olan fikirlerin aksini ortaya çıkarttı (2).
Coyne ile Stockdale’ın (2) yaptığı çalışmada, şiddetten bağımsız olarak, depresyon ile aksiyon seviyesinin yüksekliği içinde olumlu bir bağ olduğu ortaya çıkmıştır, bu noktada da uzun mühletler sadece yüksek yoğunlukta aksiyon oyununa maruz kalmak mental sıhhati korumak ismine önerilmemektedir.
İçinde bulunduğumuz yıl içerisinde şiddet ile görüntü oyunun içindeki bağı inceleyen birfazlaca çalışma yapılmıştır (3, 4, 5) ve birçoğu kararında sonuçlar içinde zıtlıklar ortaya çıkmıştır. Oyun oynamanın mental hasarları elbette bulunmaktadır fakat bunlar denetim altına alınabilir ve oyunlardan alınan negatif çıktılar pasifize edilebilir.
Pekala ne yapmalıyız?
Oyun oynamanın bilişsel (hafıza, el – göz uyumu – sorun çözme vb.) müspet sonuçları biliniyorken ve neredeyse milyonlarca insanın görüntü oyunları oynadığı bir periyottayken bunu büsbütün ortadan kaldırmak veya sonlandırmak yerine daha optimist bir deva bulunması gerekmektedir.
Özet olarak, oyun oynamakla şiddete meyilli olma içinde bağ olup olmadığının kesin olmadığı bir periyotta yapılabilecek en âlâ şey oyuncunun öz farkındalığına dikkat etmesi ya da oyuncu ebeveyninin sıradan ölçekte çocuğuyla bağlantıda kalması kâfi olacaktır.
Kaynakça: 1, 2, 3, 4, 5